1. 🎣 Phishing – Lừa đảo qua mạng
Đây là chiêu lừa phổ biến nhất hiện nay. Mấy người xấu giả làm ngân hàng, công ty, hoặc người quen gửi email, tin nhắn hay gọi điện để dụ bạn cung cấp thông tin cá nhân như mật khẩu, số tài khoản, mã OTP.
Có 3 kiểu lừa thường gặp:
-
Gửi hàng loạt (Whole Phishing): Gửi email cho cả trăm người một lúc, hy vọng ai đó nhẹ dạ sẽ bị dính bẫy.
-
Nhắm đúng người (Spear Attack): Tìm hiểu kỹ về bạn rồi mới gửi nội dung phù hợp để bạn tin là thật (ví dụ: gọi đúng tên bạn, biết bạn làm ở đâu).
-
Pharming: Bạn gõ đúng địa chỉ trang web (ví dụ: vietcombank.com.vn), nhưng lại bị chuyển ngầm sang trang web giả y chang bản thật. Bạn không hề biết, và cứ thế điền thông tin vào bẫy.
🛑 Cách tránh: Không click vào link lạ. Kiểm tra kỹ địa chỉ trang web. Ngân hàng không bao giờ yêu cầu cung cấp thông tin qua email hay tin nhắn.
2. 🕳️ SQL Injection – Gõ “bùa” vào ô tìm kiếm
Bạn vào một trang web, gõ tên đăng nhập vào khung. Nhưng hacker thì khác: họ gõ nguyên câu lệnh đặc biệt (gọi là lệnh SQL) để đánh lừa hệ thống, mở kho dữ liệu ra coi trộm, thậm chí xóa luôn thông tin bên trong.
🛑 Cách tránh: Đừng lo, bạn không bị tấn công kiểu này. Nhưng người thiết kế web thì cần kiểm tra kỹ, không để trang web bị “lừa” bởi những dòng lệnh kỳ lạ.
3. 💥 XSS – Gài mã độc vào trang web
Tưởng tượng có người chèn một đoạn mã độc vào phần bình luận hoặc ô nhập liệu trên web. Khi bạn mở trang đó, trình duyệt (Chrome, Firefox…) bị điều khiển mà bạn không hay biết – thông tin của bạn có thể bị lấy cắp.
🛑 Cách tránh: Không bấm vào đường link lạ do người không quen gửi. Chủ trang web cần kiểm tra kỹ dữ liệu người dùng nhập vào.
4. 🤖 Tấn công dùng trí tuệ nhân tạo (AI)
Giờ đây kẻ xấu không còn làm thủ công nữa. Chúng dùng AI để:
-
Giả giọng nói, giả mặt bạn (deepfake) để lừa người thân bạn.
-
Học cách bạn sử dụng điện thoại, máy tính, rồi tấn công đúng thời điểm bạn dễ bị lừa nhất.
🛑 Cách tránh: Cẩn thận với cuộc gọi lạ, video hay hình ảnh trông “giống mà không phải”. Nếu nghi ngờ, xác minh qua cách khác như gọi trực tiếp hoặc gặp mặt.
5. 👂 Nghe lén – Kẻ thứ ba lặng lẽ
Khi bạn đang trao đổi thông tin (gửi tin nhắn, email, giao dịch ngân hàng…), hacker có thể ngồi giữa hai bên để nghe lén và lấy dữ liệu mà không bị phát hiện.
🛑 Cách tránh: Luôn kiểm tra biểu tượng ổ khóa trên trình duyệt khi truy cập trang web (https://). Đừng dùng WiFi công cộng để làm việc quan trọng.
6. 🧨 Drive-by Attack – Vào web thôi cũng bị dính
Bạn chỉ cần mở một trang web có mã độc (không cần bấm gì cả), virus đã tự động tải vào máy. Chỉ vài giây là máy có thể bị nhiễm phần mềm độc hại.
🛑 Cách tránh: Không truy cập các trang web lạ, trang có nội dung “nhạy cảm”, tải phim hay phần mềm miễn phí từ nguồn không rõ.
7. 🔐 Ransomware – Khóa hết, đòi tiền chuộc
Bạn mở máy tính thấy file tài liệu bị khóa, đổi tên, không mở được. Hacker để lại lời nhắn: “Chuyển tiền thì tôi mới mở lại cho!”
🛑 Cách tránh: Luôn sao lưu dữ liệu quan trọng. Không mở file lạ trong email, không tải phần mềm không rõ nguồn.
8. 🔑 Tấn công mật khẩu
Hacker sẽ thử đoán mật khẩu để truy cập vào tài khoản của bạn:
-
Brute Force: Thử từng mật khẩu một, như tra ổ khóa.
-
Dictionary Attack: Thử những mật khẩu phổ biến như “123456”, “password”, “abc123”.
🛑 Cách tránh: Đặt mật khẩu mạnh (gồm chữ hoa, chữ thường, số, ký tự đặc biệt), không dùng tên hoặc ngày sinh. Bật xác minh 2 bước nếu có.
9. 🌊 DDoS – Đánh hội đồng cho sập web
Hacker cho hàng ngàn máy tính truy cập cùng lúc vào một trang web khiến nó bị nghẽn, không hoạt động được nữa.
🛑 Cách tránh: Chủ website nên sử dụng dịch vụ bảo vệ chống DDoS, không để server quá yếu.
10. 🕵️♂️ Man-in-the-Middle – Đứng giữa làm giả
Kẻ xấu đứng giữa bạn và người đang trao đổi, lén xem, sửa hoặc ghi lại thông tin:
-
Session Hijacking: Cướp phiên đăng nhập đang dùng.
-
IP Spoofing: Giả vờ là bạn, hệ thống tưởng là bạn.
-
Replay Attack: Ghi lại dữ liệu rồi phát lại sau để đánh lừa.
🛑 Cách tránh: Tránh dùng mạng công cộng để đăng nhập tài khoản. Luôn đăng xuất sau khi xong việc.
📌 LỜI KẾT
Công nghệ giúp ích cho cuộc sống, nhưng nếu chủ quan, bạn có thể bị lừa mà không biết. Hãy nhớ:
-
Không click bừa.
-
Không điền thông tin cá nhân nếu không chắc chắn.
-
Kiểm tra kỹ link, email, web trước khi tin.
-
Cập nhật phần mềm diệt virus và hệ điều hành thường xuyên.
👉 Chia sẻ bài viết này cho người thân, đặc biệt là người lớn tuổi và trẻ em – vì chính họ là người dễ bị lừa nhất!