“Tự tại không phải là được đi đâu cũng được, mà là biết rõ mình nên đi đâu và đủ nhẹ để quay về”
– Một hành trình nhìn lại sau những chấp niệm, từ cuốn sách “Khả năng tự tại” – Hideko Yamashita
Tôi từng nghĩ “tự do” là có thể làm bất cứ điều gì mình muốn.
Nhưng rồi có những lúc tôi được tự do thật — đi đâu cũng được, làm gì cũng xong, không ai cản, không ai ràng buộc — vậy mà lòng cứ chênh vênh đến khó hiểu. Có vẻ như tôi được tự do ở bên ngoài, nhưng bên trong thì vẫn bị giam lỏng bởi những thứ không ai thấy được: một món đồ cũ không nỡ vứt, một mối quan hệ không dứt ra được, một lời phán xét cũ từ ai đó mà tôi vẫn ghi nhớ mãi trong tim như thể nó là sự thật.
Cho đến khi tôi đọc “Khả năng tự tại”, tôi mới hiểu ra:
Tự tại không phải là tự do ở hình tướng, mà là tự do ở gốc rễ — ở nội tâm.
Tác giả Yamashita Hideko mở đầu sách bằng một hình ảnh tôi rất thích: bà chia con người thành ba kiểu – người trên mặt đất, người trên cây, và người trên máy bay.
-
Người trên mặt đất là những người sống bám vào vật chất, vào những điều đã quen, không dám buông bỏ, không dám thay đổi.
-
Người trên cây là những người đã nhìn thấy rằng cần buông, nhưng vẫn còn lưu luyến, vẫn còn tiếc, vẫn chưa sẵn sàng.
-
Chỉ có người trên máy bay mới là người đã đủ nhẹ lòng để bay lên, đủ bình thản để quan sát mọi thứ từ trên cao, và đủ linh hoạt để đáp xuống bất kỳ lúc nào — nhưng không bị ràng buộc bởi bất kỳ đâu.
Câu hỏi mà tôi chợt thấy mình phải đối diện sau khi đọc mấy trang đầu là: Tôi đang ở đâu trong ba người đó?
Và câu trả lời khiến tôi câm lặng.
🧭 Buông không phải là vứt bỏ — buông là rút lại năng lượng đang giam mình ở chỗ sai
Cuốn sách không hô hào bạn tối giản kiểu cực đoan. Nó cũng không bảo bạn vứt bỏ mọi thứ.
Nó chỉ nhẹ nhàng nhắc rằng: vật dụng là biểu hiện hữu hình của những chấp niệm vô hình.
Một cái áo cũ bạn không mặc suốt 3 năm nhưng vẫn không nỡ cho đi – vì nó là quà của người cũ.
Một quyển sách bạn chưa đọc, nhưng vẫn giữ – vì nó tượng trưng cho một “tôi lý tưởng” mà bạn chưa bao giờ sống được.
Chúng ta giữ quá nhiều — không vì cần, mà vì chúng ta đã từng nghĩ mình cần.
Chúng ta sống trong nhà của chính mình mà như ở trọ — vì không dám đối diện với những món đồ đang phản chiếu chính mình.
Hideko dạy tôi rằng, mỗi lần dọn dẹp không phải là để sạch nhà, mà là để dọn tâm.
Từ bỏ vật chất không cần thiết, là cách để quay về sống trong hiện tại.
Không phải để quá khứ giữ mình. Không để tương lai hứa hẹn lừa mình.
Chỉ cần đủ chỗ cho bây giờ.
🪞 Tự tại là học cách buông cả những mong cầu được yêu thương và công nhận
Tôi từng trách người không yêu mình đủ.
Từng buồn khi không ai cảm ơn mình vì những gì tôi đã cố gắng.
Từng nghĩ mình phải tốt hơn nữa, tử tế hơn nữa — để được ghi nhận.
Cuốn sách không cãi lại những cảm xúc đó. Nó không phủ nhận rằng con người ai cũng muốn được thương.
Nhưng nó hỏi tôi một câu rất khẽ:
Bạn đang sống để được công nhận, hay sống vì bạn thật sự muốn sống như vậy?
Có một ví dụ trong sách, tôi nhớ mãi. Một người vợ suốt 45 năm chăm sóc mẹ chồng, chỉ mong được nghe một câu cảm ơn. Nhưng bà mãi không nghe được câu đó. Bà khổ, không phải vì phải chăm sóc, mà vì bà nghĩ mình xứng đáng được công nhận.
Tác giả không phán xét. Bà chỉ nhẹ nhàng mời gọi chúng ta phá bỏ tư duy cố định, rằng nếu tôi làm điều tốt, tôi nhất định phải được khen.
Không. Nếu bạn làm vì tình yêu, thì phần thưởng đã nằm trong hành động rồi.
🧘♀️ Tự tại là sức đề kháng của tâm hồn
Người tự tại không phải là người luôn vui vẻ, mà là người không bị kéo đi bởi những điều trái ý.
Người ấy không dính vào lời khen, cũng chẳng gục ngã bởi lời chê.
Người ấy biết cảm xúc đến và đi như mây bay, và giữ mình ở lại như bầu trời.
Để được như vậy, Hideko hướng dẫn cách thiết lập trục bản thân — gồm ba phần:
-
Trí: là cái đầu — nơi bạn học cách phá vỡ tư duy cũ kỹ.
-
Tình: là trái tim — nơi bạn học cách quan sát cảm xúc, mà không đánh giá nó.
-
Ý: là đan điền — nơi bạn buông bỏ dục vọng được công nhận, được hơn người khác.
Khi cả ba phần này hòa làm một, bạn sẽ không bị ai kéo đi, không bị xã hội cuốn trôi, không vì những tiêu chuẩn ngoài kia mà tự xóa mình đi.
🌱 Tự tại là khi bạn biết mình cần bao nhiêu là đủ, và dừng lại đúng lúc
Cuốn sách không đưa bạn đến thiên đường. Nhưng nó đưa bạn về lại với mình.
Với góc phòng nơi bạn có thể ngồi im. Với hơi thở bạn từng quên lắng nghe. Với cái tâm vẫn đang điên cuồng tìm kiếm bên ngoài — trong khi bình yên thật ra đang chờ bạn từ lâu, trong chính im lặng đó.
“Tự tại không phải là đi đâu cũng được. Mà là biết rõ mình nên đi đâu. Và đủ nhẹ lòng để quay về bất kỳ lúc nào.”
Cảm ơn Hideko.
Cảm ơn cuốn sách này.
Và cảm ơn chính mình — đã đủ mỏi để chịu dừng lại. Đủ tỉnh để đọc. Và đủ lặng để hiểu.
